Jazz Nationaal
Jazz Orchestra of the Concertgebouw – Crossroads (JOC Records / Challenge Records Int.)
Ze doen het wederom. Dat concludeerde de jury toen Crossroads, het vorig jaar verschenen album van het Jazz Orchestra of the Concertgebouw, ter sprake kwam. De jury verwijst daarmee naar de Edison die het orkest in 2010 won, toen in samenwerking met pianist Peter Beets. Destijds noemde de jury de composities ‘verfrissend’, de arrangementen ‘smaakvol’ en de solo’s van een ‘verpletterende schoonheid en virtuositeit’.
Dezelfde complimenterende woorden gaan op voor Crossroads, met als toevoeging dat het orkest in dit project de swingtraditie verder achter zich laat en zich daarmee alleszins avontuurlijk toont. Het gevolg: de luisteraar krijgt een nog breder palet aan klankkleuren opgediend.
Crossroads is een tweeluik. Waar bij de meeste composities van de eerste plaat ritme een belangrijke rol heeft, verschuift het muzikale zwaartepunt op de tweede plaat – waarop een aantal composities van basklarinettist en orkestlid Joris Roelofs – naar harmonie. Het totaalwerk vormt een toonbeeld voor bigband, dat de muzikale potentie van die bezettingsvorm maximaal benut én verder onderzoekt.
Dit alles door volop gebruik te maken van het eigen muzikale kapitaal; negen van de tien composities werden geschreven door eigen orkestleden. Slotcompositie A Minor Confusion werd gecomponeerd door Rob Horsting, die meerdere arrangementen op deze plaat voor rekening neemt. Niet in de laatste plaats is Crossroads daarmee een fraai document dat de kwaliteit van de Nederlandse jazz onderstreept.
Het Jazz Orchestra of the Concertgebouw heeft zichzelf opnieuw weten uit te dagen, zonder in te leveren aan esthetiek. Crossroads is het indrukwekkende resultaat.
Jazz Internationaal
Brad Mehldau – After Bach (Nonesuch Records / Warner Music Benelux)
After Bach is een prachtige ode waarbij Mehldau zijn eigen hedendaagse composities en speltechnieken, die direct en indirect afgeleid zijn van Bach, afwisselt met composities van Bach zelf.
Bekend is dat Bachs behandeling van polyfonie, harmonie en contrapunt van grote invloed is geweest op de improvisatie- en compositietechnieken vanaf de bebop. Mehldau’s interpretaties van Bachs composities zijn op zichzelf een eerbetoon aan een onderbelichte kwaliteit van Bach, namelijk dat van groot improvisator.
De muziek op dit album bevat een ingenieus spel met bekende en minder bekende aspecten van een van de grootste componisten uit de geschiedenis en in elk geval de componist met de meeste invloed op de ontwikkeling van de jazz. Mehldau voegt daar middels één groot harmonisch avontuur nog een extra laag aan toe, en maakt zo andermaal duidelijk waarom hijzelf een van de belangrijkste hedendaagse pianisten is.
Jazz Vocaal Nationaal
Sanne Rambags, Mudita – Listen To The Sound Of The Forest (ZenneZ Records)
Het nieuwste album van zangeres Sanne Rambags, en tevens het debuut van het trio Mudita, is een hommage aan de natuur en mystiek van het hoge noorden. Luisteren naar de plaat voelt als dwalen en dolen door een helder en kalm Noors bos. Rambags’ stem is sinds het album Under The Surface uit 2017 (met drummer Joost Lijbaart en gitarist Bram Stadhouders) alleen maar krachtiger geworden en heeft meer diepgang gekregen. Daarnaast schuwt de pas 24-jarige zangeres uit het Brabantse Goirle het experiment en de improvisatie niet en maakt ze knappe vocale buigingen en sprongen.
Maar Mudita is méér. Het creatieve en kunstzinnige drietal bestaat verder uit pianist Sjoerd van Eijck en trompettist Koen Smits, die Rambags’ stem uiterst zorgvuldig schaduwen en aanvullen. Listen To The Sound Of The Forest is een even betoverend als uitdagend conceptalbum, dat ver buiten de grenzen van het veilige muzieklandschap treedt.
Jazz Vocaal Internationaal
Jacob Collier – Djesse Vol.1 (Hajanga Records / Geffen Records/Decca / Universal Music Operations Ltd.)
Jacob Collier is een 24-jarig muzikaal genie. Hij ontving brede aandacht voor de video’s uit zijn late tienerjaren, waarop Collier nummers van artiesten als Stevie Wonder en Jerome Kern interpreteert. Het talent dat in de video's wordt getoond, maakte zoveel indruk op Quincy Jones dat hij aanbood om zijn debuutalbum te produceren. Collier, gevleid maar toch comfortabel in zijn eigen methoden en capaciteiten, vroeg of hij en Jones gewoon vrienden konden zijn. Snel daarna tekende Collier bij het managementbureau van Jones.
In februari 2017 ontving Collier twee Grammy's voor de arrangementen van In My Room (2016), zijn debuutalbum. Nu komt Collier met zijn meest ambitieuze werk tot nu toe: ‘Djesse is het hoogtepunt van een jaar van mijn leven. Het is echt één album, maar het zijn vier cd’s. Elke cd heeft een compleet andere wereld, heeft een heel andere smaak ... Ik heb mijn hele leven gewacht om deze muziek te maken. Het is het soort muziek dat begon toen ik een dag oud was en het is nog niet af.’
Ook de samenwerking met het onvolprezen Metropole Orkest onder de bezielende leiding van dirigent Jules Buckley en een aantal gastsolisten moet absoluut worden genoemd.
De jury kan bijna niet wachten op de andere delen van dit geweldige project van deze geniale Jacob Collier.
World
Fatoumata Diawara – Fenfo “Something To Say” (Wagram Music / [PIAS] Holland)
Was een titel ooit zo raak? Fenfo laat zich vertalen als ‘something to say’, en dat heeft dit uitzonderlijke talent zeker. Om te beginnen is de productie artistiek van het hoogste niveau. De musici zorgen voor een groovy en sprankelende virtuositeit. De opname is indringend van sfeer en transparant zodat elk detail tot zijn recht komt. Dit schept een muzikale omgeving waarin Diawara’s stem in alle opzichten kan stralen. De pure klank, haar grote bereik van heldere hoogte tot omfloerste, vaak door emotie beïnvloede laagte, en natuurlijk de boodschap die ze brengt.
Diawara schuwt de directheid niet als ze actuele onderwerpen bezingt: of die nu betrekking hebben op haar persoonlijke leven, de hoop op een betere toekomst of over meer maatschappelijke thema’s gaan als migratie en sociaal onrecht. Ze blijft trouw aan haar eigen taal (Engelse vertalingen zijn beschikbaar) maar is daarbinnen dermate kleurrijk dat de intentie van haar verhaal overeind blijft. Haar gevoel spreekt en is daardoor overtuigend.
Met Fenfo wordt ook de term wereldmuziek weer eens op een constructieve manier tegen het licht gehouden. Ooit begonnen als de term voor de vergaarbak voor moeilijk plaatsbare muziek onderstreept Diawara een betere en actuelere functie voor de term: muziek die zich bewust is van de traditie maar zich in haar ontwikkeling muzikaal noch topografisch iets aantrekt van grenzen.
Universele klasse, universele schoonheid. Fatoumata Diawara, geboren in Ivoorkust met Malinese ouders en woonachtig in Frankrijk, is één van de belangrijkste ambassadeurs voor de wereldmuziek van nu. Fenfo is eigenzinnig, toegankelijk en in haar expressieve kwaliteit ook tijdloos.
Soul, Funk, R&B
Janelle Monáe – Dirty Computer (Bad Boy Records / Atlantic Records / Warner Music Benelux)
Met Dirty Computer levert Janelle Monáe een muzikaal ijzersterk album af met elementen uit de funk, R&B, soul en popmuziek. Tekstueel viert ze de vrijheid om jezelf te zijn. Die boodschap richt Monáe met name aan een groep die niet aan de ‘norm’ voldoet. LTBQ’s en (zwarte) vrouwen staan centraal op dit eerlijke en open album, waarop Monáe de luisteraar meeneemt in een zoektocht naar haar eigen seksualiteit en kracht.
Janelle Monáe stijgt met dit album boven zichzelf uit en maakt haar meest toegankelijke album tot nu toe. Een prestatie waarmee ze jong, oud en andere doelgroepen verbindt. Met krachtige teksten en catchy beats die hier en daar klinken als Prince heeft dit album het geluid van de soul van nu.
Het document
The Rob Franken Electrification – Functional Stereo Music 1-6 – (678 Records)
Hoewel toetsenist Rob Franken (1941-1983) bij honderden platensessies en radioprogramma’s meespeelde, hij Toots Thielemans begeleidde en te horen is op de soundtrack van Turks Fruit, bleef zijn eigen platenoeuvre gering. Uit onverwachte hoek is daar nu verandering in gekomen met het zorgvuldig geproduceerde elpee-document The Rob Franken Electrification, Functional Stereo Music 1 t/m 6. DJ's P-Dog & Zembie (alias Sander Huibers en Frank Jochemsen) selecteerden daarvoor tracks uit reeds decennia vergeten jamsessies van de legendarische Nederlandse Fender Rhodes-pionier.
Met behulp van hoogwaardige studiokopieën - de originele masters zijn vernietigd - zijn zes elpees samengesteld uit de zogeheten FuMu sessies die Franken in de jaren zeventig organiseerde en leidde. De door Philips bedachte "FUunctionele MUuziek" had als doel het koopgedrag van consumenten te stimuleren. Niettemin had deze bedrijfsachtergrondmuziek vaak een slechte reputatie met een hoge irritatiefactor.
De voor warenhuizen en grootwinkelbedrijven bedoelde anonieme achtergrondmuziek blijkt door Franken wel interessant te zijn ingevuld. Op handige wijze maakte Franken onder de FuMu dekmantel in de beste geluidsstudio’s volwaardige funky jazz waarin hij niet alleen zelf escaleerde op de toetsen, maar ook samenwerkt met topmusici als Ferdinand Povel, Eef Albers, Louis Debij, Rob Langereis, Koos Serierse en Bruno Castellucci. Er wordt inventief geïmproviseerd en op hoog niveau met hoorbaar plezier gespeeld. Zo krijgen we postuum een overtuigend overzicht van de als solist lang onderbelichte Rob Franken.